Witajcie w Fez, milionowej metropolii i pierwszej stolicy Maroka. W mieście, które zachowało swój historyczny układ urbanistyczny (niektóre z jego części mogą być trudne do zmapowania w tradycyjny sposób) co sprawa, że nawet Google Maps może od czasu do czasu płatać figle. To tutaj (o czym pewnie niewielu zdaje sobie sprawę), powstał pierwszy uniwersytet na świecie. Wizyta w Fez to jak powrót do przeszłości – spacerując po gwarnych ulicach najstarszej, największej i najbardziej „pogmatwanej” medyny na świecie (Fas al Bali), można odnieść wrażenie, że czas się tutaj zatrzymał. Za okazałymi murami miejskimi kryje się prawdziwe, starożytne Maroko.
Labirynt wąskich uliczek, zaułków i dziedzińców skrywa bogactwo rzemiosła, kultury i historii. Tradycyjne domy z wewnętrznymi dziedzińcami (riad), warsztaty rzemieślnicze, zabytkowe meczety i medresy, garbarnia i farbiarnia Chouwara, targowiska (suki), mnogość kolorów i zapachów (czasem nieprzyjemnych), “metalowa orkiestra” na Placu Seffarine, Pałac Królewski, Muzeum Nejjarine a na koniec Jnan Sbil – bardzo przyjemny miejski park, będący idealnym miejscem na wytchnienie od zgiełku zatłoczonego Starego Miasta.
My w tym mistycznym mieście spędziliśmy 2 dni – to wystarczają, by poczuć jego atmosferę i zobaczyć najważniejsze atrakcje.
Medyna Fez el-Bali
Jedna z najstarszych i największych medyn w Afryce Północnej, zarejestrowana jako dziedzictwo kulturowe UNESCO. Medyna to plątanina wąskich uliczek, tworzących ogromny labirynt, pełen straganów, kramów czy punktów rzemieślniczych. Gubi się tu nawet popularne Google Maps 😉
Medyna Fez el-Bali zdominowana jest przez minarety i meczety, których potężne sylwetki rzucają cienie na starożytne miasto. Najbardziej znanym z nich jest Meczet Al-Qarawiyyin, założony w 859 roku, który jest nie tylko jednym z najstarszych meczetów w Maroku, ale także domem jednego z najstarszych uniwersytetów na świecie.
Dziedzińce riadów (tradycyjne marokańskie domy lub pałace, który charakteryzuje się wewnętrznym dziedzińcem) emanują spokojem, a zdobione kafelki i rzeźbione drewniane drzwi przywołują obrazy z tysiąca i jednej nocy.
Jednym z najurokliwszych aspektów Medyny jest zachowanie tradycyjnego rzemiosła. Możemy zobaczyć jak zręczni rzemieślnicy wycinają misternie zdobione wzory w drewnie, wbijają delikatne wzory w metalu i barwią tkaniny naturalnymi pigmentami.
PS. Warto wykupić kilkugodzinną wycieczkę/spacer z prawdziwym przewodnikiem, który oprowadzi Was po wszystkich najważniejszych miejscach medyny (my korzystaliśmy ze strony https://www.getyourguide.pl).
Targowiska (suki)
Nieodłącznym elementem krajobrazu Fez są większe lub mniejsze, tematyczne suki (targowiska). Każdy suk podzielony jest na sekcje w oparciu o to, co jest na nim sprzedawane. Można tu znaleźć prawie wszystko, od tradycyjnych marokańskich artykułów rzemieślniczych, po świeże owoce i warzywa, biżuterię, ubrania na każdą okazję, przyprawy, mięso, ręcznie robione buty, dywany, wyroby skórzane, drewniane, ceramiczne, metalowe czy marokańskie słodkości. Czego tu nie ma! Rzemieślnicy pracujący przy swoich warsztatach, tkacze, garncarze i złotnicy, dodają sukom niepowtarzalnego uroku i atmosfery autentyczności.
Na uwagę zasługuje Plac Seffarine, będący sercem dzielnicy rzemieślniczej Fezu, gdzie od wieków kowalstwo odgrywa kluczową rolę. Jest to miejsce, gdzie możesz obserwować rzemieślników w pracy, tworzących niezwykłe przedmioty ze stali, miedzi i srebra. Ich umiejętności przekazywane są z pokolenia na pokolenie, co czyni ten plac świadkiem bogatej tradycji rzemieślniczej Maroka. Odgłosy pracy słychać już z oddali a prace miejscowych kowali trafiają do tutejszych suk (od delikatnych lamp, poprzez misternie zdobione naczynia, po ozdobne elementy architektoniczne). Każdy przedmiot jest unikatowy, odzwierciedlający talent i pasję rzemieślników.
Ale suki to nie tylko miejsce handlu. To także centrum społeczności, gdzie mieszkańcy Fezu spotykają się, aby porozmawiać, poplotkować, podyskutować o życiu codziennym czy też po prostu delektować się czasem spędzonym przy filiżance marokańskiej, miętowej herbaty w jednej z licznych herbaciarni.
Garbiarnia i farbiarnia Chouwara
Chouwara to jedna z najbardziej znanych dzielnic w Fez, gdzie rzemiosło garbowania i barwienia skór ma długą historię. Znajduje się tu wiele warsztatów, gdzie rzemieślnicy pracują nad skórami, korzystając z tradycyjnych technik przekazywanych z pokolenia na pokolenie.
Kiedy wkracza się do garbiarni i farbiarni Chouwara, natychmiast oczom ukazuje się spektakl barw. Olbrzymie kadzie wypełnione różnokolorowymi płynami, w których skóry są barwione, tworzą fascynujący widok. Od intensywnych odcieni czerwieni po głębokie błękity i zielenie. Z tarasów sąsiadujących sklepów można obserwować proces garbowania skór, który nie zmienił się tu przez wieki. Praca jest niewyobrażalnie ciężka, wręcz katorżnicza, a panujące w garbarni warunki – upał i smród – nieznośne, zwłaszcza w upalne lato.
Na początku procesu skóry surowe są oczyszczane z resztek mięsa, tłuszczu i włosów. Następnie są namaczane w wodzie przez okres kilku dni, aby zmiękły i stały się bardziej podatne na dalsze obróbki. Po namoczeniu, skóry są poddawane procesowi garbowania, który ma na celu zmianę skóry surowej w trwałe skóry garbowane. Tradycyjnie w garbarniach Chouwara do garbowania używa się naturalnych składników, takich jak garbniki roślinne pochodzące np. z kory drzew lub owoców drzew. Ten etap może trwać kilka tygodni, w zależności od rodzaju skóry i użytych substancji garbniczych. Następnie skóry są czyszczone i suszone na słońcu, co pomaga usunąć nadmiar wilgoci oraz przywrócić im elastyczność. Kolejnym etapem jest farbowanie skór. W garbarniach Chouwara stosuje się tradycyjne metody farbowania, często używając naturalnych barwników roślinnych, takich jak sok z granatów, indygo czy szafran. Skóry są moczone w odpowiednich roztworach farbujących, a następnie suszone. Żółte są ponoć najwięcej warte, bo barwnik ten jest najdroższy. Po zakończeniu farbowania skóry są poddawane obróbce końcowej, która może obejmować polerowanie, wygładzanie i ozdabianie według tradycyjnych wzorów.
Tradycyjnie przed wejściem do garbiarni i farbiarni Chouwara dostaje się gałązkę mięty do wąchania. Mięta ma świeży aromat, który pomaga w przeciwdziałaniu nieprzyjemnym zapachom.
Muzeum Sztuki i Rzemiosł Drewnianych (Muzeum Nejjarine)
Muzeum Nejjarine zostało założone w 1998 roku. Od tego czasu stanowi niezwykłe centrum kultury i dziedzictwa, które przyciąga zarówno mieszkańców jak i turystów z całego świata, pragnących odkryć bogactwo marokańskiego rzemiosła i sztuki. Na każdym kroku spotykasz się z wyjątkowymi eksponatami – od misternie rzeźbionych mebli po precyzyjnie zdobione detale architektoniczne.
Poza bogatą kolekcją eksponatów, Muzeum Nejjarine oferuje także niezapomniane wrażenia związane z samym miejscem. Znajduje się ono w budynku, który służył niegdyś jako karawanseraj (schronienie i miejsce postoju dla karawan handlowych), co dodaje mu niepowtarzalnego uroku. Ponadto, taras na dachu muzeum oferuje zapierający dech w piersiach widok na stare miasto Fezu.
Art Naji – ręcznie robiona ceramika
Z ojca na syna rodzina Fakhari kultywuje sztukę starożytnego rzemiosła garncarskiego i mozaiki (Zellige) od 1930 roku. Rodzina ta przez te lata udowodniła, że ma prawdziwą wiedzę artystyczną w dziedzinie ceramiki i mozaik. Miejsce z duszą. Można dowiedzieć się wszystkiego o procesie wytwarzania ceramiki. Niesamowite ile pracy wkłada się tutaj w każdy egzemplarz. Nic nie jest produkowane masowo, wszystko jest wykonane ręcznie. Nawet koła do obracania są poruszane siłą nóg.
Park Miejski – Jnan Sbil
Park Miejski – Jnan Sbil w Fez to oaza spokoju i zieleni. Znajduje się w północnej części starego miasta i przyciąga zarówno mieszkańców jak i turystów, którzy pragną uciec od zgiełku ulic medyny i odpocząć w otoczeniu natury. W marcu pachnie kwiatami pomarańczy.
Park został założony w XIX wieku przez Moulaya Hassana, ojca króla Maroka, Moulaya Abd al-Aziza. Początkowo był prywatnym ogrodem królewskim, ale później został otwarty dla publiczności.
Park jest domem dla wielu gatunków roślin, w tym różnorodnych drzew, krzewów i kwiatów, które są charakterystyczne dla regionu (palmy, cyprysy, eukaliptusy i róże). Znajdują się tu piękne fontanny, często ozdobione kafelkami z motywami geometrycznymi i klasycznymi wzorami arabskimi.
Nocleg w tradycyjnym Riad
Wybierz tradycyjny riad w samym sercu Starego Miasta, aby poczuć klimat tego historycznego miejsca. Riad to tradycyjny rodzaj marokańskiego domu lub pałacu z wewnętrznym dziedzińcem lub ogrodem. Obecnie wiele riadów przekształconych jest w hotele lub pensjonaty. Nazwa „riad” pochodzi z arabskiego słowa „ryad”, które oznacza „ogród”. Wiele z nich oferuje piękne tarasy z widokiem na medynę oraz wyśmienitą kuchnię.
Typowy riad składa się z kilku pięter, z których każde ma pomieszczenia zwrócone do wewnętrznego dziedzińca lub ogrodu. Dziedziniec często jest centralnym punktem domu, gdzie znajdują się fontanna lub ozdobna studnia, otoczona roślinnością i często wyłożona kafelkami (znanymi jako zellij).
Tradycyjne riady są często pięknie urządzone w stylu marokańskim, z misternie rzeźbionymi meblami, kolorowymi tkaninami i ceramiką. Często są ozdobione ręcznie wykonanymi mozaikami i zdobieniami.
Skomentuj